Vì sao một số nhà sản xuất lại chọn phương pháp cấy ghép cây cà phê? Mặc dù quá trình này có thể khá phức tạp và tốn kém hơn so với cách trồng thông thường.
Tuy nhiên, cấy ghép cây cà phê mang đến những ưu thế như khả năng kháng sâu bệnh tốt hơn. Hãy cùng Chuyên cà phê uy tín khám phá thêm về kỹ thuật cấy ghép và những lợi ích cùng hạn chế của nó đối với cây cà phê.
Gilberto Benitez giới thiệu cây cà phê ghép tại trang trại của ông ở El Salvador.
GHÉP CÂY VÀ NGUYÊN NHÂN CẦN GHÉP CÂY
Ghép cây là kỹ thuật hợp nhất hai cây trồng lại với nhau vì những mục đích nhất định.
Ray Taggart, Quản lý trang trại cà phê Heavenly Hawaiian ở Kona, Hawaii nhận xét rằng, trong canh tác cà phê, việc ghép cây nhằm “hợp nhất những đặc điểm ưu việt nhất của hai loại cà phê để sở hữu tất cả lợi ích trong một cây duy nhất”.
Người trồng thực hiện bằng cách kết hợp gốc ghép của cây này với cành của cây khác. Gốc ghép là phần thân dưới chứa rễ và một đoạn thân cây. Chức năng của gốc ghép là làm chỗ dựa và nâng đỡ phần trên của cây.
Cành ghép là phần chồi chính của cây đã trưởng thành, gồm thân chính và các cành. Cành ghép sẽ quyết định những đặc tính của cây sau khi ghép.
Hình ảnh cây cà phê tại Finca La Fany, El Salvador.
Theo kinh nghiệm của Ray, cây ghép sẽ có “đặc tính kháng hạn/sâu bệnh từ gốc ghép và năng suất cùng hương vị phong phú từ cành ghép”. Thường thì, cành ghép được chọn từ cây Arabica vì hương vị tinh tế và độ axit tốt, còn họ Liberica thường được dùng làm gốc ghép nhờ khả năng phát triển mạnh và chống chịu tốt. Tuy nhiên, việc chọn gốc và cành ghép không nhất thiết chỉ từ hai loại này.
“Ghép cây có thể đem lại ưu thế cần thiết cho sản xuất, giúp tránh tổn thất mùa màng hoặc cây chết. Trong sản xuất, cần tận dụng mọi lợi thế để duy trì kinh doanh và cạnh tranh”
Hình ảnh cây cà phê tại Finca La Fany, El Salvador.
LỢI ÍCH CỦA KỸ THUẬT GHÉP CÂY
Ghép cây nhằm tạo ra một loại cây mới kết hợp những đặc tính ưu việt từ các giống gốc. Ví dụ, cây ghép có thể cho trái ngon và năng suất tốt từ một giống, đồng thời có khả năng chống bệnh từ giống khác. Cũng có lợi thế về mặt tạo chỗ dựa và hỗ trợ cho cây dễ bị đổ vỡ.
Ray chia sẻ, “Đối với cà phê, việc ghép cây chủ yếu nhằm vào khả năng phát triển mạnh của bộ rễ. Rễ của họ Liberica có khả năng phát triển vững mạnh hơn nhiều so với Arabica và thậm chí còn hạn chế tác động có hại của tuyến trùng trong đất khi chúng tấn công bộ rễ.”
vì rễ Liberica phát triển quá nhanh nên không bị tổn thương bởi sự ăn mòn này.”
Có thể nói, ghép cây giúp giảm nguy cơ mất mùa cà phê do sâu bệnh, từ đó hạn chế cần thiết sử dụng thuốc trừ sâu.
Hình ảnh cây cà phê bị ảnh hưởng bởi tuyến trùng thắt nút rễ.
Cesar Echeverry, quản lý nông trại tại Supracafé Farms cho biết: “Đích đến của việc ghép cây là nhân và phát triển các giống cà phê có giá trị thương mại dù trong điều kiện bất lợi.”
Tóm lại, ghép cây là giải pháp giúp thích nghi với mọi điều kiện canh tác để phát triển đa dạng các giống tốt mà không phụ thuộc vào môi trường trồng trọt.
Ray bổ sung: “Giống Liberica còn có khả năng chịu được hạn và nhiệt độ cao, hỗ trợ cây chống chọi với biến đổi khí hậu qua nhiều mùa vụ. Nhìn chung, cây ghép có ưu điểm là mạnh mẽ, cứng cáp hơn và khả năng chống chịu tốt với môi trường.”
NHỮNG HẠN CHẾ CỦA CÂY GHÉP
Điểm hạn chế lớn nhất của việc ghép cây là yêu cầu nhiều thời gian và công sức, cùng với sự đầu tư tài chính ban đầu cao hơn. Chính vì vậy, không phải tất cả nông dân trồng cà phê đều có thể áp dụng phương pháp này.
“Việc thành thạo quá trình ghép cây cần sự tỉ mỉ và thời gian dài để đạt thành công, do đó đòi hỏi người thực hiện phải có kỹ năng và chuyên môn cao. Ban đầu phải chuẩn bị số lượng cây nhiều hơn khoảng 20%, thậm chí 40-50% so với mục tiêu để đảm bảo kết quả.
“Ngoài ra, cần có 2 cây gốc để tạo ra một cây ghép, do vậy nếu muốn có 1000 cây ghép, phải tính đến các hạt lỗi không nảy mầm, hoặc cây yếu bị loại, cần khoảng 3000 cây giống làm cây gốc.”
Ghép cây đem lại hiệu quả chi phí dài hạn. Theo Ray, “Dù cần chi phí ban đầu, nhưng về lâu dài, đây là phương pháp tiết kiệm vì tăng sản lượng và khả năng chống chịu môi trường như khô hạn, nhiệt độ cao và sâu hại trong đất.”
Hình ảnh cây cà phê tại Finca La Fany, El Salvador.
CHI TIẾT VỀ QUY TRÌNH GHÉP CÂY CÀ PHÊ
Ghép cây đòi hỏi nông dân đầu tư vào việc học hỏi và thực hành vì khả năng thất bại rất cao nếu không thực hiện chính xác.
Ngay cả khi xác suất thành công cao, ghép cây vẫn có thể thất bại vì nhiều lý do, bao gồm sự không hợp giữa gốc ghép và cành ghép, lựa chọn sai thời điểm, gốc ghép hay cành ghép không đủ khỏe. Cây ghép dễ bị sâu bệnh nếu không thực hiện đúng kỹ thuật.
Cesar nhấn mạnh: “Cần kiến thức và kinh nghiệm phong phú để thực hiện nhiệm vụ đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối.”
Cây cà phê non tại Finca La Fany, El Salvador.
Bước đầu trong quy trình ghép cây là để cà phê nảy mầm trong chậu ươm. Theo Ray, tùy vào loại hạt và quá trình phát triển của cây con, cần lên kế hoạch chi tiết để đảm bảo các cây đạt cùng kích thước trước khi ghép. Chẳng hạn, giống Liberica nên được ươm trước Arabica vài tháng. Sau đó, cần chờ hạt nảy mầm và giám sát trong khoảng 50 ngày.
Quá trình ghép có thể bắt đầu khi giống đã cao vài inch. Theo kinh nghiệm của Ray, ghép khi cây còn non sẽ tối ưu nhất, nhưng cũng không nên quá sớm. Tiếp đến là chọn bộ phận ghép có độ dày tương đồng với thân cây chính.
Nông dân sử dụng thiết bị đã khử trùng để tách phần ngọn và gốc của cành ghép. Họ sử dụng kẹp ghép hoặc băng ghép có gốc sáp để nối hai phần mối ghép, đảm bảo chúng thẳng hàng. Dùng kẹp hoặc màng bọc để giữ cố định khi ghép hai đầu lại với nhau thành một cây.
Điều quan trọng là duy trì môi trường thích hợp cho cây ghép non. Cesar nói: “Cần kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm để tạo điều kiện hợp lý cho quá trình ghép. [Người sản xuất cần nắm vững] việc hydrat hóa, đánh giá và giám sát sự sống cũng như sức khỏe của cây ghép.”
Ray chia sẻ: “Khi vết ghép lành, phần lớn cây sẽ gần như không hiển thị vết ghép. Trong 100 năm nữa nếu kiểm tra về di truyền, phần rễ là 100% Liberica còn ngọn là 100% Arabica.”
Cây cà phê được ghép.
Ghép cây đòi hỏi kiến thức chuyên môn và đầu tư công sức, nhưng với kế hoạch khoa học, đây có thể là công cụ hữu ích cho người trồng cà phê.
Cây ghép thành công có thể chống lại sâu bệnh tốt hơn và cho phép trồng các giống phổ biến trong điều kiện không lý tưởng. Những yếu tố này giúp giảm chi phí thuốc trừ sâu và phân bón, đồng thời tạo ra cây trồng chất lượng cao và sinh lợi nhuận.
Trích từ phỏng vấn với Cesar Echeverry (dịch từ Tiếng Tây Ban Nha).
Lưu ý: Trước khi áp dụng hướng dẫn từ bài viết này, chúng tôi khuyên bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia kỹ thuật tại địa phương, do sự khác biệt về khí hậu, loại đất, giống, phương pháp chế biến, v.v. có thể ảnh hưởng đến phương pháp tốt nhất cho sản xuất và chế biến.
Hãy khám phá thêm bí quyết và mẹo vặt hữu ích trong chuyên mục Kinh nghiệm hay để nâng cao kiến thức của bạn ngay hôm nay!
