Cà phê không chỉ đóng vai trò thiết yếu trong đời sống hiện đại mà còn là nguồn lợi kinh tế chính đối với người nông dân Việt Nam nhờ vào giá trị xuất khẩu cao. Tuy nhiên, cây cà phê lại thường xuyên đối mặt với mối đe dọa từ sự xâm nhập của nấm và vi khuẩn gây bệnh nghiêm trọng.
Đối với nông dân trồng cà phê, bệnh vàng lá thối rễ thực sự là “ác mộng” bởi nó có thể làm giảm nghiêm trọng năng suất và thậm chí gây tổn hại toàn bộ vườn cây. Cùng Chuyên cà phê .com tìm hiểu ngay!
Gian nan của nông dân khi đối mặt với bệnh vàng lá thối rễ trong vườn cà phê
Bệnh vàng lá thối rễ do sự kết hợp của tuyến trùng Pratylenchus coffeae và Meloidogyne sp., cùng các loài nấm như Fusarium solani và Rhizoctonia solani. Chúng xâm nhập qua các vết thương hoặc chỗ sưng trên rễ, dẫn đến sự hoại tử. Ngoài ra, tình trạng còn có thể bắt nguồn từ rệp sáp tấn công hệ rễ.
Yếu tố nào dẫn đến bệnh vàng lá thối rễ ở cây cà phê?
Vào mùa mưa, điều kiện ẩm thấp và nhiệt độ thuận lợi tạo cơ hội cho tuyến trùng và nấm dễ dàng xâm nhập và lấy đi dinh dưỡng từ cây.
Bệnh này thường xảy ra ở các vùng trồng thiếu phân hữu cơ hoặc sử dụng phân bón không đủ, làm cây yếu đi và dễ bị nấm, vi khuẩn tấn công qua rễ hay vết thương do quá trình canh tác gây ra. Tưới tiêu thiếu quản lý cũng góp phần khiến nấm bệnh lan rộng thông qua dòng nước tưới.
Dấu hiệu phát hiện sớm bệnh vàng lá thối rễ ở cây cà phê
Lá chuyển sang màu vàng
Dấu hiệu ban đầu của bệnh là cây tăng trưởng chậm, lá dần úa vàng, cành khô cằn và cây trở nên cằn cỗi. Hiện tượng lá vàng dễ nhận biết nhất vào mùa khô khi cây không được tưới nước sau mùa mưa. Nếu bệnh tiến triển trầm trọng, lá sẽ rụng nhiều, cành khô héo và có thể dẫn đến cây chết.
Rễ thối đen
Một cách khác để phát hiện bệnh vàng lá thối rễ là quan sát rễ cây. Khi bị nấm Fusarium solani và Rhizoctonia solani tấn công, rễ nhỏ sẽ chuyển sang thối đen, và khi bệnh nặng hơn, rễ chính cũng bị thối và đứt ngang. Hệ đường rễ bị tổn thương nặng làm cây không thể bám đất và sinh trưởng, dễ bị đổ rạp khi có gió mạnh, cuối cùng dẫn đến cây chết vì rễ không thể hấp thụ nước và chất dinh dưỡng.
Hậu quả nghiêm trọng từ bệnh vàng lá thối rễ
Bệnh vàng lá thối rễ đã và đang là mối lo ngại lớn cho ngành cà phê Việt Nam, gây thiệt hại đáng kể về cả sản lượng và chất lượng. Nghiên cứu tại Tây Nguyên cho thấy có khoảng 21.4% – 26.8% vườn cà phê trên 20 năm tuổi cần tái canh do bệnh vàng lá, và gần 25% vườn dưới 20 năm cũng gặp tình trạng tương tự.
Ngoài việc gây tổn thất kinh tế cho người trồng, bệnh vàng lá thối rễ còn làm giảm sản lượng cà phê đáng kể và có nguy cơ làm hỏng những vườn cây.
Hai biện pháp cơ bản phòng chống bệnh vàng lá thối rễ cho vườn cà phê
Biện pháp hóa học
Để xử lý bệnh vàng lá thối rễ sớm, kết hợp trộn 500g Eddy 72WP, 250g Hợp Trí Super Humic, 500ml Carbosan 25EC và 20g Thiamax 25WG trong một phuy nước 200 lít. Tưới hỗn hợp này khoảng 5 – 10 lít cho mỗi gốc cây, đặc biệt chú trọng vùng quanh cổ rễ. Thực hiện phương pháp này từ 2 – 3 lần, khoảng cách mỗi lần là 7 – 10 ngày.
Sử dụng đa dạng các loại phân hữu cơ, nhất là phân chuồng (20 – 40 kg mỗi gốc) kết hợp với Nấm đối kháng Trichoderma để tiêu diệt mầm bệnh trong đất và củng cố sức đề kháng cho cây trồng.
Biện pháp canh tác
Duy trì sự thông thoáng cho vườn, tránh tình trạng ngập nước trong những tháng mưa và thường xuyên tỉa bỏ cành già yếu, bị sâu bệnh để vườn luôn sạch sẽ.
Tránh xới xáo hoặc tạo bồn trong các vườn cây đang mắc bệnh, vì điều này có thể gây tổn thương rễ, mở đường cho vi khuẩn và nấm gây hại xâm nhập.
Khi phát hiện cây bị ảnh hưởng bởi bệnh, cần hạn chế tưới nhiều nước để ngăn ngừa lây lan qua hệ thống tưới tiêu.
Khi khai hoang, kiểm tra kỹ bộ rễ và thực hiện luân canh cây trồng trong khoảng 2 – 3 năm để duy trì độ màu mỡ cho đất.
Lựa chọn giống cây khỏe, có khả năng đề kháng tốt nhằm giảm thiểu nguy cơ cây bị bệnh trong tương lai.
Vào đầu mùa mưa, tiến hành bón vôi để khử khuẩn vườn, vừa giúp ngăn ngừa nấm bệnh vừa nâng cao độ pH cho đất, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của cây.
Ngoài các phương pháp phòng trừ đã đề cập, việc theo dõi và giám sát tình trạng cây cà phê thường xuyên cũng vô cùng quan trọng. Khi phát hiện dấu hiệu bất thường, cần nhanh chóng có biện pháp xử lý để ngăn chặn bệnh lây lan.
Đừng bỏ lỡ cơ hội để mở rộng kiến thức, hãy ghé thăm chuyên mục Kinh nghiệm hay và khám phá thêm nhiều thông tin bổ ích đang chờ bạn.
